Sosyal medya platformları, günümüzün dijital pazarlama stratejilerinin temel taşlarından biri haline gelmiştir. Son dönemde, popüler uygulamalardan biri olan Instagram’da, Instagram reklam ajansı ve tüm için önemli bir engelle karşılaşılmıştır. Bu engel, sosyal medya reklam yasağıdır. Bu yazımızda 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe giren sosyal medya reklam yasağının nedenlerine ve getirilen düzenlemeler ile ilgili bilgilere yer vereceğiz.
Sosyal Medya Reklam Yasağı Nedir?
1 Ekim 2020 tarihinde 7253 sayılı sosyal medya reklam yasağı yürürlüğe girdi ve bu yasak Türkiye’deki sosyal medya platformları için önemli değişiklikleri beraberinde getirdi. Peki, yürürlüğe giren sosyal medya yasağı reklam sektöründe ne gibi değişiklikler meydana getirdi?
Sosyal medya reklam yasağının üçüncü aşaması, Resmi Gazete’de yayınlandı ve uygulamaya konuldu. Bu aşamada, Facebook, Twitter, Instagram ve TikTok gibi yurt dışından hizmet sunan sosyal medya sağlayıcıları, Türkiye’de en az bir gerçek veya tüzel temsilci atamak ve verilerini Türkiye’de saklamakla yükümlü hale geldi. Şirketlerin bu gerekliliği yerine getirmemesi halinde Nisan 2021 itibariyle bant genişliği yarı yarıya azaltılacak ve Mayıs 2021’de ise yüzde 90 oranında kısıtlama uygulanacağı şeklinde karar alındı. Bu düzenlemelerin Türkiye’deki dijital platformların işleyişini etkileyen önemli değişiklikler olduğunu söylemek mümkündür.
Sosyal Medyada Yapılacak Reklamlara Dair Düzenlemeler
Tüketicilerin korunması amacıyla oluşturulan 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği gibi düzenlemeler, reklamların açıkça tanımlanabilir olmasını şart koşar. Bu tanım ne şekilde yapılırsa yapılsın ve nerede yayınlanmış olursa olsun reklamın doğası anlaşılır olmalıdır. Dolayısıyla, örtülü reklam uygulamaları, sosyal medya dahil olmak üzere tüm yayın mecralarında kesin bir şekilde yasaklanmıştır. Yayınlanan kılavuz özellikle sosyal medya aracılığıyla yapılan reklamlar için yeni yasaklar getirmemiş, bunun yerine sosyal medya paylaşımlarında sıkça yapılan hataları önlemek amacıyla bazı ilkeler ve kurallar belirlemiştir.
Influencerlara Dair Düzenlemeler
Sosyal medya reklam yasağı kapsamında influencer’lara dair yapılan düzenlemeler şu şekildedir:
- Reklam amacıyla bir influencer deneyimlemediği ürün veya hizmetleri deneyimlemiş gibi gösteremez. Aynı şekilde, reklam veren tarafından kendisine hediye edilen bir ürün veya hizmeti, kendi satın almış gibi sunamaz.
- Doktorlar, diş hekimleri, veteriner hekimler ve eczacılar gibi sağlık profesyonelleri ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan ürün veya hizmetler hakkında reklam veya yönlendirme yapamaz.
- Herhangi bir maddi kazanç veya indirimli mal veya hizmet gibi avantajlar elde etse bile bu dönem boyunca sadece bir tüketici olduğu izlenimini yaratamaz.
- Influencer eğer ürün reklamlarında efektler veya filtreler kullanıyorsa bu durumu açıkça belirtmeli ve izleyicileri yanıltmamalıdır.
- Bilimsel araştırma ve test sonuçlarına dayanmayan, ölçülebilir olmayan veya ispat edilemeyen iddialarda bulunulmamalıdır.
- Sosyal medya aracılığıyla bir ürün veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sahte veya var olmayan kimlikler oluşturamaz ve kullanamaz.
- Sağlık beyanlarını, ilgili yasal düzenlemelere aykırı olarak bir ürün veya hizmetle ilişkilendiremez.
Reklam Verenlere Dair Düzenlemeler
Sosyal medya reklam yasağı kapsamında reklam verenlere dair düzenlemeler şu şekildedir:
- Sosyal medya etkileyicileri ve reklamlarda yer alan üçüncü taraflar, reklam kılavuzu hakkında bilgilendirmekle yükümlüdür. Bu kişilere mevzuata uygun davranma konusunda rehberlik yapmalı ve potansiyel ihlalleri önlemek için çaba göstermelidirler. İhlal ve aykırılıkların sorumluluğu, sosyal medya etkileyicilerine aittir ve bu kişiler kendi sorumluluklarından kaçamazlar.
- Sosyal medya etkileyicileri, yükümlülüklerine uygun davrandıklarını kanıtladıklarında, reklam verenlerin bu kişilerden makul olarak bekledikleri en iyi çabayı gösterdikleri kabul edilir.
Sosyal Medya Reklam Yasağının Yaptırımları
7253 Sayılı Kanun, Türkiye’de temsilci bulundurmayan sosyal medya platformlarına karşı belirli yaptırımlar öngörür. Bu yaptırımlar 5 aşamada incelenebilir:
- Aşama 1: İlk İdari Para Cezası
Türkiye’de temsilci bulundurmayan sosyal medya platformlarına Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından bildirim yapılır. Bu bildirimden itibaren 30 gün içinde temsilci bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen platformlara BTK Başkanı tarafından 10.000.000 TL idari para cezası verilir.
- Aşama 2: İkinci İdari Para Cezası
İlk idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde temsilci bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen platformlara, BTK Başkanı tarafından 30.000.000 TL daha idari para cezası verilir.
- Aşama 3: Reklam Yasağı
İkinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren 30 gün içinde temsilci bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen platformlar, Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin yeni reklam vermesi yasağına tabi tutulur. Bu kapsamda platformlar, yeni sözleşme yapamaz ve buna ilişkin para transferi yapamazlar.
- Aşama 4: Trafik Bant Genişliği Daraltılması (%50)
Reklam yasağı kararının verildiği tarihten itibaren 3 ay içinde temsilci bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen platformlar için BTK Başkanı, internet trafiği bant genişliğinin %50 oranında daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir.
- Aşama 5: Trafik Bant Genişliği Daraltılması (%90)
%50 oranında trafik bant genişliği daraltılması kararının verilmesinden sonra 30 gün içinde temsilci bulundurma yükümlülüğünü yerine getirmeyen platformlar için BTK Başkanı, internet trafiği bant genişliğinin %90’a kadar daraltılması için sulh ceza hâkimliğine başvurabilir. Hâkim, hizmetin niteliğini göz önünde bulundurarak daha düşük bir oran belirleyebilir.
Diğer yandan platformların yanı sıra reklam verenler, sosyal medya etkileyicileri, ve reklam ajansları gibi mecra kuruluşları olarak kabul edilen tüm taraflar, reklam kılavuzu ve mevzuatımızdaki ilgili kurallara uymakla yükümlüdür.
- Eğer Kılavuz kurallarına aykırı davranılırsa 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 63. ve 77. maddeleri gereği bu kişiler tarafından yapılan veya yaptırılan reklamlar durdurulabilir, mevzuata aykırı reklamlar düzeltilebilir veya gerektiğinde üç aya kadar tedbiren durdurulabilir ve ilgili kişilere idari para cezası verilebilir.
- Bu inceleme ve cezai müeyyide uygulama işlemleri, Ticaret Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Reklam Kurulu tarafından gerçekleştirilirken cezaların uygulanması doğrudan Ticaret Bakanlığı tarafından yapılır.
2021 yılı için belirlenen idari para cezası, ihlal durumunda 114.326 TL’ye kadar uygulanır. Eğer aykırılık bir yıl içinde tekrarlanırsa Reklam Kurulu tarafından ilgili kişiye idari para cezasının on katına kadar ceza verilebilir. Verilen idari yaptırım veya idari para cezası kararlarına itiraz edilmek istenirse kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde idare mahkemelerinde iptal davası açılabilir.
Sosyal medya reklamlarına sınırlamaların getirildiği bir ortamda, markaların yaratıcı ve etkili reklam stratejileri oluşturmaları daha da büyük bir önem arz eder. Bu engelleri aşmak için markaların dikkatli bir şekilde planlama yapmaları ve tüketici ihtiyaçlarına odaklanmaları gerekir. Bu noktada Google reklam yönetimi gibi bir profesyonel destek almak markaların çevrimiçi varlığını güçlendirmelerine yardımcı olabilir.
